2023
Het jaar 2023 begon verdrietig omdat veel bijenvolken de winter niet hadden overleefd. Dit was niet alleen zo bij de bijen op de volkstuin, maar ook bij heel veel andere imkers in het land. Tot heden is nog steeds niet echt duidelijk waar dit door veroorzaakt is. Voor de volkstuin hebben wij dan ook twee nieuwe bijenvolken aangeschaft van hoge ‘kwaliteit’, zgn Buckfast F0 volken. Bijenvolken kunnen zich zeer verschillend gedragen. Dit heeft te maken met de ‘bestuurskunsten’ van de koningin van het volk, maar ook met genetische factoren die hun gedrag bepalen. Buckfast volken staan bekend om hun zachtaardige gedrag en F0 volken betekent dat het volk geleid wordt door een raszuivere koningin. Dat zijn koninginnen die uitsluitend gepaard hebben met geselecteerde darren. In 2024 gaan we ook zelf raszuivere koninginnen kweken zodat we rustige volken kunnen blijven houden.
2022
Het afgelopen jaar hebben de bijen het weer naar hun zin gehad op het volkstuincomplex. Ze hebben redelijk veel honing gemaakt. Er is een volk apart geplaatst, bij imker Niek in zijn tuin, waar jonge koninginnen door werksters worden gekweekt. Deze koninginnen (moeren) gaan volgend jaar de oude koninginnen in de kasten vervangen, want die zijn inmiddels gepensioneerd. En dan kunnen de volken zich weer voor 100% inzetten om alle bloemen en planten op de tuinen te bestuiven. Imker Niek Sweijen
2021
De biologisch gehouden bijen hebben in 2021 opvallend weinig gezwermd. De volken bleven relatief klein in vergelijking met andere jaren. Mijn conclusie is dat het voor de biologisch gehouden bijen een moeilijk jaar was. Imker Barbara Karst
Achter de blokhut van de vereniging staan in de bijenstal bijenkasten die worden bewoond door zgn. Buckfast bijen. Dit zijn bijenvolken die onder meer zijn geteeld op zachtaardigheid, zwermtraagheid (zwermen minder snel uit) en goede hygiëne in de kast. Rond half maart, bij het begin van de lente, hebben we de eerste voorjaarscontrole bij de bijen gedaan om te zien hoe het met de volken en de koningin gaat. Tegen die tijd gaan de bijen ook weer voorzichtig naar buiten om nieuwe nectar en stuifmeel te verzamelen. De bijen veel honing gemaakt. Zo veel dat wij als imkers zo’n 40 kg honing hebben kunnen oogsten. Aan het eind van het seizoen hebben de bijen zich teruggetrokken in hun kast en vormen samen een kluit, de wintertros. Ze houden zich dan warm en het volk is in rust. Ze leven van hun eigen honing die wij in september in de kasten hebben laten zitten. Deze honing is opgeslagen boven in de kast in de bekende zeshoekige cellen. Er zit voldoende honing in om ook een strenge kou te kunnen overleven. De bijen hebben de honing zelf in de lente, zomer en het najaar gemaakt uit de nectar die zij uit de bloemen hebben verzameld. In de winter zijn er te weinig bloemen en is het te koud voor de bijen om buiten op zoek te gaan naar voedsel.
2020 Niek Sweijen en Marianne Hopman hebben de bijenstal, achter de blokhut van de vereniging, van Tjip Buwalda overgenomen. Niek is een ervaren imker en heeft behalve de bijenkasten op de volkstuin ook al een aantal jaren bijenkasten op de kinderboerderij en de oude kweektuin in Heemstede. Marianne is in opleiding voor imker en assisteert Niek bij zijn werk aan de bijenkasten.
Marianne: “Wij zijn, zodra de buitentemperatuur 15 graden of hoger is, elke week bij de kasten. Wij inspecteren dan de kast op mogelijke zwerfplannen van het volk en zorgen ervoor dat de bijen voldoende ruimte hebben om honing op te slaan en broed te verzorgen. Ook kijken wij of de koningin nog steeds eitjes legt en haar volk goed ‘bestuurt’. In het najaar en vroege voorjaar zijn wij 1 x per twee weken bij de kasten. En zodra het kouder wordt zorgen wij ervoor dat de bijen genoeg te eten hebben voor de winterperiode en laten wij ze verder met rust totdat zij zelf weer, bij wat hogere temperaturen, uit gaan vliegen. In onze bijenstal staan twee bijenkasten en beide kasten worden bewoond door zgn. Buckfast bijen. Dit zijn bijenvolken die o.m. zijn geteeld op zachtaardigheid, zwermtraagheid (zwermen minder snel uit) en goede hygiëne in de kast.
De bijen hebben een plezierig jaar achter de rug; er staan op de volkstuin steeds meer drachtplanten van waaruit ze de nectar kunnen oogsten en ze hebben de sloot, hun watervoorraad, vlak voor de bijenstal waardoor ze zich makkelijk kunnen verfrissen. Door water aan te voeren en met hun vleugels te wapperen verdampen ze het water en reguleren ze heel nauwkeurig de temperatuur in de kast. Het helpt dan als er minder bijen in de kast zitten, dus op die warme dagen afgelopen zomer kon je zien dat er zelfs werksters buiten de kast bij de vliegopening gingen zitten (en soms zelfs onder de kasten bungelden) om ‘wapper’-ruimte in de kast te maken. Doordat ze het zo naar hun zin hebben gehad is er ook veel honing gemaakt. Wij hebben zo’n 45 tot 50 kg honing van deze kasten kunnen oogsten. En dan is er nog genoeg overgebleven voor de bijen om lekker van te eten in het najaar en de winter. Het oogsten van de honing gebeurt door de raten handmatig te slingeren (een stevige, maar ook leuke klus, die je ieder jaar weer kunt bijwonen op de Kinderboerderij in Heemstede). Onze volkstuinbijen zijn dit jaar allemaal lekker in hun eigen kast gebleven, maar in Bennebroek en omgeving heeft Niek het afgelopen jaar wel wat zwermen bijen uit bosjes en bomen gehaald. Deze zwermen hebben allemaal weer een plekje gekregen in één van de bijenkasten in Heemstede of bij imkers in de buurt.
Tot slot: wij weten inmiddels allemaal dat het niet zo goed gaat met de insecten en dus ook met de (wilde) bijen in Nederland. Wij kunnen ze een beetje helpen door in onze (moes)tuinen ook een klein stukje te reserveren voor bloeiende inheemse planten. Stuifmeel- en nectar-rijke planten zijn onder andere:
• Vaste planten en kruiden: aster, bijenkorfje (brunel of Prunella), campanula, ereprijs, goudsbloem, guldenroede (Solidago), hemelsleutel (Sedum), kattenkruid (Nepeta), kogeldistel (Echinops), ooievaarsbek (Geranium), zonnehoed (Rudbeckia), lavendel, marjolein en tijm.
• Een- en tweejarigen: cosmos, juffertje-in-het-groen (Nigella), korenbloem, vingerhoedskruid en zonnebloem.
• Klimplanten: kamperfoelie en klimhortensia.
• Struiken: alle bessenstruiken en hondsroos (Rosa canina).
• Bomen: fruitbomen, esdoorn, (konings)linde, Robinia en tamme kastanje.
Op www.drachtplanten.nl staat een overzicht van insect- en bijvriendelijke planten.”
Onze biologische imker Barbara Karst startte dit jaar met 3 korven in haar bijenstal, voorbij tuin 110. In het voorjaar waren er meerdere zwermen, en zijn er 2 volken verdwenen, d.w.z. weggevlogen. In december staan er nu totaal 5 korven.
Barbara: “De bijenvolken houden nu winterrust in hun korven van roggestro. De bijen kruipen dicht tegen elkaar aan om warm te blijven. De buitenste bijen trillen met hun vleugels om warmte te genereren en kruipen weer diep in de bijentros als ze het te koud krijgen. Dan zijn andere bijen aan de beurt. In de wintermaanden blijft het binnenste van de tros, met daarin de koningin, zo heerlijk warm. Vanaf eind december begint de koningin voorzichtig aan met eieren leggen. Het is een speciaal gevoel als je rond de kerst naast de korven staat en weet dat zich er al nieuw leven in vormt. Ik hoop op een gelijkmatig koude winter, zodat de bijen goed in hun winterrust blijven en niet te vroeg gaan vliegen. De energie die zij daarmee verbruiken kunnen ze in de winter niet aanvullen door stuifmeel en nectar.”
2019 De bijen van Barbara zijn in april begonnen met zwermen. Er zijn twee zwermen in nieuwe korven gehuisvest naast de twee bestaande. Dank aan de medetuinders voor de hulp bij het vangen.
De eerste is een kleine zwerm. De bijen lijken dit jaar een andere strategie te volgen, want normaal is een eerste zwerm die zich van een volk losmaakt de grootste. Ook de tweede zwerm, afkomstig van de andere korf, was verhoudingsgewijs klein.
Barbara: “In de rechter korf hoorde ik de nieuwe, nog onbevruchte, koningin al ’tuten’. Hiermee provoceert zij een antwoord van de andere koninginnen-in-de-maak. Zij snelt er naartoe en steekt ze dood, want er kan maar één koningin per volk zijn. De nieuwe koningin heeft maar kort nodig, hooguit een kwartier, voor haar bruidsvlucht. Dus ik hoop deze week op af en toe zon, net zoals de afgelopen dagen. Dan kan de nieuwe koningin haar bruidsvlucht voltooien, keert terug naar haar korf en komt daar de komende jaren niet meer uit. Ze legt dan in de zomer zo’n duizend eitjes per dag.”
Inmiddels zijn er nog 3 zwermen ‘geschept’. Barbara heeft met spoed nieuwe korven moeten vlechten!
2018 In de Smoestuin zullen meerdere perken insectenvriendelijk beplant worden. Speciaal verzoek aan de tuinders om bv. overblijvende Lathyrus, Lythrum (Kattenstaart) of andere insectenvriendelijke planten te doneren. Ook biologische bloembollen zijn zeer welkom.
2017 De bijen, die achter de blokhut gehuisvest zijn, hebben het goed gedaan en de eerste potjes honing zijn geoogst (… en cadeau gegeven aan de winnaar van de wedstrijd ‘Verzin een naam voor onze nieuwe verenigingstuin’, nu Smoestuin geheten).
De biologische bijen van Barbara Karst, die in de andere bijenstal zitten, worden niet bespoten, berookt of anderszins met giftige stoffen behandeld. Hier wordt ook geen honing geoogst. Deze bijen hebben het ook heel goed gedaan: van één korf kwamen er maar liefst drie zwermen af. Nu staan er in totaal vier bijenkorven.
2015 – 2016 Jarenlang heeft een imker een aantal bijenkasten gehad op het stukje wilde grond, achter de blokhut van de vereniging. Omdat de bijen de laatste jaren volop in de belangstelling gekomen zijn, zijn een paar huidige leden van onze vereniging ook geïnteresseerd geraakt in ‘bijen houden’ en hebben inmiddels met goed resultaat hun imkercursus afgesloten.
De technische commissie heeft nieuwe bijenstallen (2015 – 2016) gebouwd voor onze eigen, nieuwe imkers. Ga er gerust eens – voorzichtig – kijken na de winter. Het zijn Buckfast bijen, een rustig soort dat nauwelijks steekt.